Haft na Pałukach, podobnie jak w innych regionach etnograficznych, pierwotnie był ozdobą tradycyjnego stroju. Występował wyłącznie na częściach stroju kobiecego. Najstarsze zachowane elementy tego stroju pochodzą z 2. połowy XIX w., czyli z okresu jego intensywnego rozwoju. Zdobione haftem były: czepce, kryzy, stójki i mankiety koszul, halki białe i czerwone oraz fartuchy. Elementy stroju męskiego nigdy nie były zdobione haftem.

Haft pałucki to haft białą nicią na białym i pasiastym materiale. Wyjątkiem jest haft na czerwonych halkach wykonywany czarną nicią. Wszystkie haftowane motywy tworzące wzory pałuckie są zawsze typu roślinnego.

Najbardziej charakterystycznym elementem stroju pałuckiego są tiulowe czepce z haftowanymi wiązaniami bandami, czyli nakrycie głowy mężatek. Do 1918 r. strój, a zwłaszcza czepce zakładane były w każdą niedzielę i święta na wyjście do kościoła oraz na uroczystości rodzinne. Dzięki temu czepce są elementem stroju, który przetrwał najdłużej. Bywały noszone nawet do ubioru miejskiego, aż do końca lat 60. XX w. Zachowane w kolekcjach muzealnych czepce stanowią skarbnicę motywów i wzorów pałuckich.

Współcześnie strój pałucki używany jest wyłącznie jako ubiór odświętny na uroczystościach religijnych, lokalnych i państwowych.  Noszony jest także przez członków zespołów folklorystycznych i twórców ludowych. Po 1945 r. tradycyjne motywy i wzory pałuckie zaczynają być przenoszone na współczesne wyroby – obrusy, bieżniki, serwetki oraz bieliznę pościelową. Obecnie haft pałucki uznawany jest za samodzielną gałąź sztuki ludowej, a umiejętność jego wykonania stanowi istotną część niematerialnego dziedzictwa kultury Pałuk.

Istotną rolę w propagowaniu haftu, podtrzymywaniu i kształceniu jego adeptów pełni konkurs Sztuka Ludowa Pałuk organizowany przez Szubiński Dom Kultury od 1963 r. Przez 60 lat wzięło w nim udział ponad 150 hafciarek. Jest to również najstarszy konkurs sztuki ludowej w Polsce.

Najstarsze obiekty związane z haftem pałuckim, głównie czepce, mają w swoich kolekcjach: Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, Gminne Centrum Kultury i Biblioteka im. Klary Prillowej w Kcyni (dawna Pałucka Izba Muzealna w Kcyni), ponadto Muzeum Ziemi Pałuckiej w Żninie i Muzeum Regionalne w Wągrowcu.